Historia

Historia Oddziału

Historia Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Częstochowie liczy równo 65 lat. Oddział został założony w 1953 r., a inicjatorami jego utworzenia byli: dr Bohdan Puczyński, Helena Hohensee, A. Zakrzewska, A. Kłyk i Jadwiga Wódkiewiczowa. Pomocą w pracach organizacyjnych służył prof. Jan Pazdur (można dodać, że rok później profesor pomagał założyć oddział w Radomiu). Pierwszym prezesem PTH Oddział w Częstochowie, w latach 1953–1962, był dr Bohdan Puczyński, a w skład Zarządu chodzili: Helena Hohensee – wiceprezes, M. Kołakowski – wiceprezes, A. Zakrzewska – sekretarz, Z. Szymańska – skarbnik oraz H. Hajewska, S. Kozielewska, A. Radłowski i L. Goriszowski – członkowie Zarządu. Celem, jaki stawiał sobie Oddział, było inicjowanie i prowadzenie badań nad historią regionu częstochowskiego oraz popularyzacja wiedzy o regionie. Główną formą działalności były odczyty, które odbywały się w sali Biblioteki Miejskiej oraz w częstochowskich szkołach. Oddział liczył wówczas 25 osób, a jego siedziba znajdowała się na terenie Archiwum Państwowego w Częstochowie (ul. Modzelewskiego 8). Mieścił się tam również księgozbiór Oddziału liczący blisko 300 tomów.

W 1962 r. został wybrany nowy Zarząd Oddziału, w skład którego wchodzili: Henryk Rola – prezes, Franciszek Sobalski – wiceprezes, Waldemar Tyras – sekretarz, O. Wolska – skarbnik oraz B. Puczyński i J. Zimny – członkowie Zarządu. Od 1967 r. odczyty odbywały sie w sali Międzynarodowego Klubu Prasy i Książki (ul. Dąbrowskiego 2). W latach 70. częstochowski oddział PTH rozwijał się bardzo prężnie, o czym świadczyły liczne odczyty oraz stale zwiększająca się liczba członków – 43 w 1973 r. i 52 w 1979 r. Od 1979 r. siedziba Oddziału znajdowała się przy ul. Zawadzkiego 36, p. 132.

Niestety wraz z wprowadzeniem stanu wojennego działalność Oddziału została zawieszona (22 XII 1981 r.). Reaktywacja nastąpiła 24 maja 1984 r., z inicjatywy historyków zatrudnionych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie (obecnie Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie). W latach 1984–1987 prezesem Oddziału był prof. Andrzej J. Zakrzewski, a wiceprezesem ks. prof. Jan Związek. Niestety ta pierwsza próba reaktywacji nie została uwieńczona sukcesem. Ostatecznie dzięki inicjatywie ówczesnego dr Marcelego Antoniewicza i skupionej wokół niego grupy inicjatywnej złożonej z pracowników Instytutu Historii dnia 19 VI 2002 r. odbyło się Walne Nadzwyczajne Zebranie Wyborcze, na którym ponownie reaktywowano częstochowski oddział PTH. Jego siedzibą stał się Instytut Historii WSP (AJD) w Częstochowie. Pierwszym prezesem Oddziału (w latach 2002 – 2005) był prof. zw. dr hab. Bartłomiej Szyndler. Wytyczył on kierunki i formy działalności, które są realizowane do dzisiaj. W latach 2005-2014 prezesem Oddziału był dr Robert W. Szwed, którego po przedwczesnej śmierci zastąpił dr hab. Marceli Antoniewicz, prof. AJD sprawujący tę funkcję do dzisiaj. Główna forma działalności częstochowskiego PTH są Zebrania Naukowe. W ramach Wolnej Wszechnicy Historycznej odbywają się odczyty o zróżnicowanej tematyce – począwszy od historii regionu, przez historię Polski, po historię powszechną, od starożytności po współczesność, poruszane są także zagadnienia historiograficzne i metodologiczne. Od lutego 2015 r. przy Oddziale działa Sekcja „Napoleońska Częstochowa” mająca na celu prowadzenie badan dotyczących wszelkich aspektów życia mieszkańców Starej i Nowej Częstochowy, klasztoru jasnogórskiego oraz regionu częstochowskiego w latach 1806-1813/15. Natomiast w 2017 r. zainaugurowano działalność Częstochowskiego Forum Historycznego, którego celem jest popularyzacja informacji na temat dziejów Częstochowy i regionu częstochowskiego.

Członkami PTH Oddział w Częstochowie są pracownicy naukowi, nauczyciele szkół, doktoranci, studenci i pasjonaci historii. Wśród nich jest również trzech członków zagranicznych: prof. Jewgienij Sinkiewicz z Uniwersytetu Pedagogicznego w Mikołajewie (Ukraina), dr Wacława Kofrankowa (Instytut Historii Akademii Nauk Czeskiej Republiki) oraz dr Igor Krivoszeja z Uniwersytetu Pedagogicznego w Humaniu (Ukraina). Oddział liczy obecnie 83 członków.

Obok odczytów Oddział w latach 2003-2017 organizował lub współorganizował konferencje naukowe o zasięgu krajowym i międzynarodowym: Poznaj swoja rodzinę i mała ojczyznę (11 października 2003 r.), Powstanie styczniowe w regionie częstochowskim i w województwie kaliskim (22 stycznia 2013 r.), Tadeusz Kościuszko. Historia–Mity–Tradycje (Częstochowa–Szczekociny 5-6 czerwca 2014 r.), Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Rzeczypospolita Obojga Narodów i kraje ościenne (24-25 kwietnia 2015 r.), Recepcja twórczości Jana Długosza w historiografii krajów europejskich (22-24 października 2015 r.), Trylogia w tradycji literackiej i historycznej (24-25 listopada 2016 r.). W 2017 r., wspólnie z Instytutem Historii AJD i Stowarzyszeniem Garnizon Fortecy Częstochowskiej Oddział zorganizował międzynarodową konferencje Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Spotkanie 2: Od Vaubana do Montalemberta (22-23 września 2017 r.), a wspólnie z Instytutem Filologii Obcych AJD i Instytutem Muzyki AJD IV Międzynarodową Konferencję O wolność i sprawiedliwość… Chrześcijańska Europa – między wiarą i rewolucją (18-20 września 2017).

Poza organizacją konferencji PTH Oddział w Częstochowie współorganizuje wystawy, patronuje konferencjom naukowym i wydarzeniom popularyzującym historie oraz organizuje promocje książek historycznych.

PTH Oddział w Częstochowie współpracuje z Instytutem Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, Urzędem Miasta Częstochowy, Starostwem Powiatu Częstochowskiego, Muzeum Częstochowskim, Ośrodkiem Promocji Kultury „Gaude Mater”, Państwowym Historyczno-Architektonicznym Rezerwatem „Stara Uman” w Humaniu na Ukrainie oraz Stowarzyszeniem Garnizon Fortecy Częstochowskiej.